بیماری هاری

بیماری هاری یک بیماری با عامل ویروسی است که توسط خانواده رابدوویریده ایجاد می گردد. عامل بیماری نوروتروپیک بوده یعنی تمایل بسیار زیادی به اعصاب دارد و همچنین این بیماری جزء بیماری های زئونوز (مشترک بین انسان و دام) به شما میرود. هاری تقریبا در همه جای دنیا و در تمام سنین رخ می دهد. دوره ی کمون بیماری 3-6 ماه است که اگر گاز گرفته شدن از ناحیه سر و گردن باشد دوره ی کمون کوتاهتر شده و اگر از اطراف اندام های حرکتی و تنه باشد طولانی تر خواهد بود.

انتقال و انتشار:

متداول ترین راه انتقال ویروس به دام های اهلی از طریق گاز گرفتن توسط یک پستاندار عفونی وحشی رخ می دهد، غذای آلوده ، ایجاد خراشیدگی توسط حیوان هار ، خفاش های موجود در غارها می توانند از طریق آئروسول ها ویروس را منتقل کنند (مواجهه تنفسی با آئروسول ها). ویروس هاری از پستان گاو و شیر گاو آلوده هم جداسازی شده ولی این روش معمولا باعث ایجاد عفونت نمی شود.

نکته: بزاق حیوان هار ، پر از ویروس هاری ست. همینطور ویروس هاری ممکن است قبل از شروع علائم بالینی، در بزاق حیوان یافت شود بنابراین معاینه ی حیوان باید با دقت لازم همراه باشد.

نکته:ویروس هاری در محیط پایدار نیست و بعد از دفع با بزاق حیوان، متعاقب خشک شدن از بین می رود. دفع ویروس عمدتا از طریق بزاق است.

بیماری زایی:

متعاقب ورود ویروس به بدن با گاز گرفتن توسط حیوان آلوده و یا خراشیدگی پوست توسط حیوان هار و تماس زخم با بزاق حیوان آلوده ویروس 2 مسیر دارد: 1- مستقیما وارد اعصاب انتهایی محل گاز گرفتن می شود 2- ویروس در عضله محل گزش تکثیر یافته و سپس به نواحی انتهایی اعصاب محیطی حمله ور می شود، به سمت دستگاه عصبی مرکزی پیش می رود و از مسیر نخاع به مغز می رسد.

علائم بالینی:

اکثر علائم بالینی در بیشتر گونه های حیوانی یکسان است .پیش از ظهور نشانه های بالینی، حیوان یا انسان وارد مرحله اخطاری (Ptodromal phase) می شودکه اکثرا در حیوانات نادیده گرفته شده و تنهااز روی خلق و خوی حیوان می توان به آن پی برد.اکثر دام های مبتلا 3-5 روز زمین گیر می شوند. هاری یک بیماری به سرعت پیشرونده و بدون استثنا کشنده می باش. در همه دام های مبتلا علائم کلینیکال ظرف 1-3 روز به سرعت رو به وخامت می گذارد تا جایی که بیماران اغلب زمینگیر و دچار کما می شوند. تفریق هاری از سایر اختلالات حاصل ازالتهاب مغز دشوار است. نخستین علائم بالنی هاری در نشخوارکنندگان و اسب احتمالا اختصاصی نمی باشد.

کلا هاری به 2 شکل بروز می کند:

هاری گنگ و خشن Dumb & Furious
هاری فلجی یا آرام paralytic

هاری خشمگین:

حیوان بی قرار، عصبی و مضطرب است. همینطور مهاجم است و از انسان نمی ترسد و بسیار خطرناک می شود. حتی به سایر حیوانات و اشیا بی جان نیز حمله می برد.
نفخ در گاو
زورپیچ و دفع مکرر و غیر ارادای
نعره کشی با صدای بلند
شلی دم و مقعد . همینطور هر چهار اندام حرکتی فلج شده و دام فعالیت حرکتی (Motor activity) دیوانه واری از خود نشان می دهد.
اکثرا حیوان به دلیل فلجی حلق و حنجره قادر به بلع بزاق خود نیست و بزاق کف آلود در زاویه لب ها تجمع می یابد، به انضمام اینکه آبریزش شدید بزاق از دهان وجود دارد. به همین علت به این عارضه ترس از آب (Hydrophobia) نیز می گویند.
دام پاسخ و رفلکس های شدیدی نسبت به نور، صدا و لمس داشته به طوری که شدیدا هیجانی می شود. در کل حیوان انعکاس پذیرتر می گردد.
نهایتا در اواخر بیماری زمین گیر بوده که در ابتدای زمینگیری حیوان بطور طبیعی می خورد و می آشامد ولی با گذشت چند روز بی اشتها شده و علائم مربوط به آسیب مغزی به صورت کما و صرع بزرگ رخ می دهد. تشنج، کما و وقفه در حرکات تنفسی و ظرف 2-7 روز حیوان می میرد.

هاری فلجی یا آرام:

شکل فلج کننده هاری در گاو متداول است. اولین نشانه هاری آرام، آتاکسی بدون توجیه یا لنگش ناپایدار است.

افسردگی و بی اشتهایی
تب بالای 39.5 درجه سلسیوس
شلی عضلات صورت، سر و گردن افتاده دام به دلیل عدم تعادل واضح، افتادگی پلک بالا، شلی دم و مقعد، شلی و وارفتگی زبان ، شلی مثانه، فلجی موقت یا کامل اندام های حرکتی خلفی
در صورت توان ایستادن، دام با پاهای دور از هم می ایستد (Base-wide)
حرکات مکرر جوشی در لب ها
ترشح شدید بزاق
دندان قروچه
فشار دادن سر به دیوار (Head pressing)
چرخش (Circling)
کوری، لوچی، نیستاگموس
ابتدا دام زمینگیر شده که در ابتدای زمینگیری حیوان می خورد و می آشامد ولی چند روز بعد بی اشتها شده و نهایتا به دلیل آسیب های مغزی به کما می رود.
مرگ معمولا ظرف 10 روز به وقوع می پیوندد (مرگ به علت عفونت بصل النخاع و فلجی تنفسی حاصل می شود)

علائم کالبدگشایی:

علائم میکروسکوپیک خاصی دیده نمی شود.

مهمترین علامت میکروسکوپیک پاتولوژیک هاری، التهاب مغز غیرچرکی می باشد. مضاف بر آن ادم مغزی ، پرخونی پرده های مننز و مناطق کانونی خونریزی در مغز دیده می شود.

کنترل و پیشگیری: