بیماری گندیدگی سم که توسط نوعی از باکتری های بی هوازی ایجاد می شود در صنعت پرورش گوسفند، جزء بیماری های پرهزینه به شمار می رود و پرورش دهنده باید سالانه هزینه و زمان بسیار زیادی را صرف کنترل و درمان این بیماری کند، البته با مدیریت دقیق و اصولی میتوان از وقوع این بیماری پیشگیری کرد.
گندیدگی سم یا فوت رات درواقع به نوعی بیماری عفونی غیرچرکی در سم گوسفندان گفته می شود که توسط یک نکروز پیشرونده نسوج همبند درم و اپی درم بافت سم مشخص می گردد و در تمامی سنین می تواند رخ دهد.
فوت رات یا گندیدگی سم در بیشتر نقاط جهان به خصوص در شرایط هوایی با رطوبت بالا، مراتع مرطوب، اصطبل با بستر مرطوب و بیشتر در فصل بهار شیوع دارد و در صورت بروز می تواند تا 75 درصد گله را آلوده نموده و ممکن است آلودگی با شدت بالا بوده و به نحوی باشد که گوسفندان روی زانوی خود راه بروند. گندیدگی سم نوعی بیماری مسری است و در صورت فراهم بودن شرایط محیطی مناسب سریعا گسترش خواهد یافت.
وجود بیماری و تداوم آن تا فصل خشک تابستان سبب مزمن شدن آن گردیده که در چنین شرایطی سم ها رشد نموده و طویل می گردد که امکان ابتلا به تخم حشرات برای سم ها وجود دارد. ابتلا به انواع مگس ها ، سبب تخریب بیشتر بافت سم گردیده و گوسفند مبتلا کاملا دچار لنگش می شود و در نهایت کاهش وزن، کاهش مصرف غذا و کاهش تولید را به دنبال دارد.
ممکن است گوسفندانی که مبتلا شده اند بهبود یابند ولی حدود 10 درصد آنها بصورت ناقل باقی می مانند و عامل عفونت را از خود دفع می کنند. ترشحات سم دام های مبتلا به احتمال خیلی زیاد به عنوان منبع عفونت به شمار می رود.
بیماری کشنده نبوده با این حال اگر درگیری با بیماری به قسمت های مفاصل آسیب وارد کند، باید دام را ذبح نمود.
علائم بیماری:
باکتری عامل بیماری در بافت سم گوسفند با ترشح آنزیم سبب حل شدن بافت شاخی سم گردیده و در پی آن آسیبها به قسمتهای عمیق تر و تیغه های استخوانی نفوذ نموده و سبب تخریب بافتهای درم سم می گردد. لنگش شدید مهمترین و در واقع اولین علامت بیماری گندیدگی سم بوده که بطور ناگهانی شروع می شود و حیوان در هنگام چرا و یا حرکت وزن کمتری روی پای مبتلا منتقل می کند. معمولا جراحات بیماری در قسمت پوست در ناحیه فوقانی شکاف بین دو سم ایجاد می شود. اگر عفونتهای ثانویه با عوامل اصلی این بیماری هماهنگ شود ممکن است باعث گسترش التهاب تا ساق پا شود ، بیماری در قوچ ها به علت وزن سنگین آن ها بیشتر از میش ها رخ می دهد.
تاول یا گندیدگی سم باعث لنگش ، کاهش وزن دام ، کاهش تولید شیر و پشم و قابلیت های تولید مثلی خواهد شد چون حیواناتی که شدیدا مبتلا شده اند میل به تغذیه ندارند و پاهای خود را بالا نگه می دارند و بر روی زانو می چرند و یا برای مدت طولانی روی زمین دراز می کشند و پشم یا موهای خود را در اثر مالیدن از طرف پهلو، سینه و زانوها روی زمین از دست می دهند.
پیشگیری و ریشه کن کردن:
عمده ترین روش به منظور پیشگیری از بروز بیماری گندیدگی سم در گله گوسفندان عبارتند از:
- جلوگیری از مجروح شدن سم گوسفندان
- استفاده از حمام یا حوضچه سم حاوی مواد ضدعفونی سولفات مس و سولفات روی
- معاینات دام در تمام تابستان و در شرایط رطوبت های طولانی
- عدم خرید دامهای مبتلا و انتقال آنها به گله. همینطور قرنطینه دام های جدید الورود
- شناسایی و جدا نمودن دام های مبتلا و عدم حضور این دسته گوسفندان در چرا تا زمانی که درمان گردند.
- سم های مبتلا را پس از سم چینی باید درمان نمود. سپس تا مدتی وضعیت سم مبتلا باید کنترل گردد.
درمان:
- ابتدا تراشیدن و از بین بردن بافت تخریب شده توسط چاقو و کاردک مخصوص سم
- سپس ضدعفونی با فرمالین 5% به مدت 5 دقیقه(فرو بردن در محلول)
- استفاده از اسپری های ضعفونی کننده OTC
- استفاده از حمام سم حاوی فرمالین 5% در ورود و خروج سالن
- استفاده از آنتی بیوتیک ها
- حذف دامهای با آلودگی بالا که به درمان جواب مثبت نمی دهند.
