هیداتیدوز یکی از بیماری های انگلی مشترک بین انسان و دام است که توسط مرحله ی لاروی سستود هایی از خانواده ی اکینوکوکوس ایجاد می شود.این بیماری با خوردن آب یا سبزیجات آلوده که حاوی تخم های این انگل باشند و یا از طریق تماس با حیوانات آلوده به این انگل، منتقل می گردد.

تخم های این انگل در مدفوع حیوانات گوشتخواری که به این انگل آلوده اند یافت می شود. میزبان اصلی این انگل سگ سانان هستند، چنانچه این تخم ها همراه با مدفوع سگ های آلوده به بیرون دفع شودو باعث آلودگی محیط شود و توسط میزبان واسط( که می تواند علفخوار باشد یا انسان) خورده شود، جنین موجود در تخم آزاد شده و به روده نفوذ می کند. پس از آن به مخاط و مویرگ های زیر مخاطی روده باریک راه می یابند و امکان مهاجرت جنین انگل(انکوسفر) از طریق گردش خون به کبد وجود دارد. ممکن است تعدادی از این جنین ها از کبد عبور کرده و به ریه، سیستم اعصاب مرکزی، طحال و سایر اندام ها مهاجرت کنند و تشکیل ساختمان کیست هیداتیک آغاز شود.

ایران جزء مناطقی است که به لحاظ ارتباط قشر بزرگی از جامعه با حیواناتی مثل سگ و همچنین علفخواران به خصوص در دامپروری سنتی و از طرفی دسترسی آسان سگ ها به مواد زائد کشتارگاه ها در مناطق روستایی ، توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان منطقه هایپراندمیک شناخته شده است.

آلودگی انسان به کیست هیداتیک بیشتر در مناطقی است که ارتباط نزدیکی بین انسان و سگ آلوده وجوددارد و به وضعیت بهداشتی وابسته می باشد.  در ابتلا به کیست هیداتیک شغل نقش خاصی دارد بطوریکه چوپانان، دامداران، کشاورزان و کسانی که با مدفوع سگ و مواد غذایی آلوده به مدفوع سگ مانند سبزی ها تماس بیشتری دارند، بیشتر از سایر افراد به کیست هیداتیک مبتلا می شوند.

علائم بالینی:

سقط جنین، کاهش اشتها، ضعف زیاد و کاهش قابل ملاحظه مصولات دامی از علائم این بیماری است که می تواند منتهی به مرگ حیوان و بروز خسارات شدید اقتصادی برای دامدار شود.

پس از ورود انگل به بدن میزبان، بسته به اینکه کیست در چه اندامی ایجاد شود و همینطور با توجه به تعداد و اندازه کیست ها ، اختلالات عملکردی در اندام مورد تهاجم مشهود خواهد بود. مثلا در کبد می تواند سبب نارسائی کبدی و حتی هپاتیت و فیبروز کبدی را سبب شود. عموما تشکیل کیست هیداتیک بدون علامت است و آلودگی انگلی را پس از ذبح و کشتار شناسایی خواهیم کرد. عضو مبتلا به کیست هیداتیک بر اساس شدت آلودگی باید اصلاح یا معدوم گردد.کیست ها در گوسفند فعال تر از بقیه بوده و در رده های بعدی بز و گاو قرار می گیرند. اغلب کیست ها در کبد و ریه مشاهده خواهند شد.

کنترل و پیشگیری:

به دلیل اینکه امکان تشخیص هیداتیدوز قبل از کشتار و درمان آن دشوار است و از آنجایی که این بیماری مشترک بین انسان و دام به حساب می آید، رفتار جوامع انسانی در حفظ یا از بین بردن چرخه هیداتیدوز بسیار مهم است  لذا حتما باید اقدامات پیشگیرانه صورت گیرد. برای مثال:

_از کشتار غیربهداشتی دام جلوگیری شود.

_درمان های ضد انگلی(ضد تنیا) در سگ ها هر 3 ماه یکبار صورت گیرد.

_از ورود سگ های ولگرد به زمین های کشاورزی جلوگیری شود. همینطور ارگان های خام دام های اهلی در دسترس سگ ها قرار نگیرد.

_مبارزه با تخم انگل در محیط خارج و پختن سبزیجات و جوشاندن آب در مناطق آلوده