بیماری تب نزله ای بدخیم یا Malignant Catarral Fever نوعی بیماری ویروسی است که توسط خانواده هرپس ویروس ایجاد می شود. بیماری تک گیر است و مرگ و میر بسیار بالایی دارد. این ویروس نسبت به سرما و همینطور محیط حساس بوده به طوریکه در خارج از بدن میزبان بیش از چندساعت یا چند روز زنده نمی ماند. MCF بیماری عمومی و کشنده گاو و گاومیش بوده که اصولا دو قسمت از بدن را درگیر میکند:1) سلول های اپیتلیال دستگاه گوارش 2) بافت های لنفوئیدی
شکل مرتبط با گوسفند این بیماری از طریق تماس بین گاو و گوسفند انتقال می یابد، حتی اگر تماس مستقیم بین دام ها وجود نداشته باشد.
دوره کمون بیماری 10-3 هفته ولی بعضا تا 5 ماه هم رویت شده و طول دوره ی بیماری نیز 7-3 روز است که در برخی دام ها کمی بیشتر است.
سن ابتلا:
اکثرا گاوهای بالای یکسال و ندرتا در سنین پایین درگیری ایجاد می کند.
انتقال و انتشار:
گاو مبتلا ویروس را در محیط دفع نمی کند لذا انتقال بیماری از گاوی به گاو دیگر بعید است. ویروس در گوسفند مخصوصا در زایمان مادر به بره منتقل شده و در بره مخفی مانده و هیچ شواهدی دال بر انتقال داخل رحمی وجود ندارد. تماس گاو وگوسفند مخصوصا در زمان زایمان باعث ابتلای گاو می گردد.
عفونت معمولا با تماس انتقال نمی یابد چون که ویروس بصورت آزاد(Free cell) در ترشحات وجود ندارد.
علائم بالینی:
بیماری در قالب 4 فرم مطرح شده: فرم فوق حاد_فرم خفیف_فرم گوارشی-فرم سر و چشمی
فرم فوق حاد: دوره بیماری کوتاه است و بعد از 3-1 روز حیوان می میرد. تب شدید، تورم معده و روده، تنگی نفس
فرم خفیف: دوره بیماری طویل تر بوده و در برخی از بیماران بهبودی حاصل شده و تا حدودی شبیه فرم سر و چشمی است. تب گذرا و ارزیون در مخاط بینی و دهان
فرم گوارشی: شبیه فرم سر و چشمی است. علائم چشمی ندارد. چهره بالینی اسهال وجود دارد.
فرم سر و چشمی: معمول ترین و متداول ترین شکل رخداد بیماری MCF است. بیماری با هجوم ویروس به آندوتلیال عروق (واسکولیت) و هجوم به سطح اپی تلیال شروع می شود.
از علائم این فرم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بی حالی، بی اشتهایی، قطع شیر، تب بالا (41 درجه سلسیوس)، اسهال و گاها اسهال خونی، تورم گره های لنفاوی که از خارج هم قابل لمس بوده، امکان افتادن شاخ و سم، ریزش بزاق به دلیل تحریک دهان، بعضا حضور خون در ادرار، ترشح مخاطی چرکی از بینی، افزایش ضخامت و ترک خوردگی پوست، آویزان شدن بزاق از دهان، ضعف عمومی، دیسپنه، و در مراحل آخر آتاکسی و لرزش و حیوان تمایل به پایین نگه داشتن سر دارد.
علائم دهانی: مشاهده ارزیون در دهان، مشاهده ارزیون در راس پاپیل های گونه که سر پاپیل های داخل گونه در دهان سیاه رنگ می شود. مخاط دهان و بینی نکروز شده و شبیه به غشای کاذب می گردد.
علائم چشمی:ترس از نور، تمایل به ایستادن با چشم بسته در محل تاریک، ریزش فراوان اشک، پرخونی و تورم صلبیه ، تورم بسیار شدید ملتحمه، تورم قرنیه، تورم عنبیه ، به وجود آمدن تاول در قرنیه و کدورت قرنیه از خارج به داخل.
علائم کالبدگشایی:
- مخاط بینی پرخون
- نکروز شدن مخاط دهان
- مشاهده ارزیون در راس پاپیل گونه
- ضایعات و زخم در دهان،بینی و حلق
- مشاهده ضایعات چشمی به شکل پرخونی،زخم چشم ها و ادم بسیار شدید قرنیه
- مخاط پیش معده ها و روده ها ضخیم ،ادماتوز و زخمی
- کبد متورم
- خونریزی پتشیایی روی پرده های مغز و کدورت بین شیارهای مغزی
- فضای داخل مفاصل قرمز و مفاصل متورم
- وجود خونریزی شدید در مثانه
- احتمالا مدفوع شل و خون آلود
- گاها مشاهده امفیزم ریوی
درمان:
- بیماری درمان نداشته و قریب به اتفاق همه ی بیماران بروز دهنده ی علائم بالینی تلف می شوند.
- برخی دام ها خود ب خودی بهبود می یابند.
- پیش اگهی برای بهبودی دام مبتلا و بهبودی عارضه چشمی ضعیف است.
کنترل و پیشگیری:
- موثرترین راه پیشگیری جدا نگه داشتن گاو و گوسفند است.
- جدا کردن دام های مبتلا و رعایت اصول قرنطینه
- ایجاد گله گوسفند عاری از ویروس طی جداسازی سریع بره از مادر آلوده
